Ciekawostki o jajkach - dlaczego warto jeść jaja?

Jajko jest fenomenem natury! Pod skorupką skumulowane są wszystkie substancje potrzebne do stworzenia nowego życia: niezbędne aminokwasy, tłuszcze, witaminy i minerały. Nie znajdziemy w naturze drugiego takiego samego produktu, w którym znajdowałoby się tyle bioaktywnych składników. 21 dni wystarczy na to, żeby zapłodnione jajo w korzystnych warunkach (ogrzewane w temperaturze 40 stopni) przemieniło się w nowe życie – pisklę.

Dlaczego warto jeść jajka?

Światowa Organizacja Zdrowia uznała białko jajka za międzynarodowy wzorzec składu aminokwasowego. Oznacza to, że jajko jest najbardziej wartościowe pod względem zawartości protein w porównaniu z innymi produktami spożywczymi jak mięso, nabiał, czy rośliny. Białko z jaja posiada dodatkowo najlepszy stopień przyswajania. W jednym jajku ważącym 60 g znajduje się około 7 g białka.

Jajka są bogatym źródłem witamin A, E, D i K. Do tego zawierają cały komplet witamin z grupy B, w tym tak ważną witaminę B 12, która jest potrzebna m.in. w metabolizmie tłuszczów i cukrów. Zjedzenie tylko dwóch jaj dziennie pokrywa nasze zapotrzebowanie na tę witaminę.

Jajka zawierają lecytynę, odgrywającą istotną rolę w tworzeniu się ścian komórkowych oraz zapobiegającą odkładaniu się płytek miażdżycowych wewnątrz naczyń krwionośnych.

Jajka są też bogatym źródłem choliny, której niedobór może spowodować pojawienie się zaburzeń lękowych oraz nieprawidłową pracę całego organizmu, w tym problemy z wątrobą.

Kury spożywające karmę wzbogaconą o siemię lniane lub algi, znoszą jajka bogate w niezbędne dla naszego ciała kwasy tłuszczowe omega 3, których w obecnych czasach spożywamy zdecydowanie zbyt mało.

W jajkach jest obecny komplet minerałów takich jak: cynk, żelazo, selen, magnez, fosfor, sód, potas oraz wapń, którego najwięcej znajduje się w skorupce jajka. Osoby zagrożone osteoporozą mogą spożywać skorupki jajek samodzielnie spreparowane na suplementy diety. Więcej informacji na ten temat znajdziesz tutaj.

W żółtku jajka występują karotenoidy: luteina i zeaksantyna, które zapewniają dobrą kondycję naszych oczu i chronią przed zwyrodnieniem plamki żółtej, gwarantując lepsze widzenie.

Naczelny „jajolog” naszego kraju – profesor Tadeusz Trziszka, przez kolegów uczonych i najbliższych nazywany żartobliwie „jajcarzem” 😉 zapewnia, że jajek nie musimy się bać ze względu na cholesterol, jak to kiedyś próbowano nam wmówić. Profesor namawia Polaków do jedzenia jajek, ponieważ na tle innych narodów wypadamy blado.

Polacy zjadają około 160 jajek rocznie, podczas gdy Japończycy dwa razy więcej, Niemcy – średnio 235, Włosi i Francuzi – 215 sztuk rocznie. Liderem konsumpcji jaj jest Meksyk, w którym to średnie spożycie jajek w ciągu roku wynosi 370 sztuk na osobę. Belgowie pochłaniają ogromne ilości jajek w okolicach Wielkanocy, z tą różnicą, że są to głównie jajka czekoladowe.

Jeszcze w latach 70. ubiegłego wieku panowała propaganda, w której lekarze promowali ograniczenie spożycia jaj do dwóch tygodniowo. Obecnie AHA – American Heart Association promuje konsumpcję jaj na poziomie jednego dziennie (lub dwóch białek na dzień). Prof. Trziszka, który bada jajka od ponad 40 lat sam zjada ich około 30 sztuk tygodniowo.

Ile jajek można zjeść wg profesora? – „Tyle, na ile masz ochotę!” – odpowiada prof. Tadeusz Trziszka. Jajka to tani i odżywczy superfood. Nie musimy się bać cholesterolu z jajek, ponieważ to nie on jest dla nas groźny i nie odkłada się w naszych tętnicach, powodując choroby układu krwionośnego - podkreśla profesor. Takie twierdzenie to wielkie nieporozumienie.

Skoro jajek już się bać nie musimy i jajka jeść lubimy (mam nadzieję, że tak), warto wiedzieć na ich temat trochę więcej.

13 ciekawostek z jajkiem w roli głównej

1. Medycyna ludowa zalecała toczenie jajka po ciele chorego w celu usunięcia z jego organizmu choroby.

2. Błona podskorupkowa jajka ma mnóstwo kolagenu i kwasu hialuronowego. Stary zwyczaj egipski zalecał przykładanie jej do rany w celu szybszego zagojenia. Wrocławski, naukowy projekt Ovocura pracuje nad preparatami leczniczymi wykorzystującymi nie tylko całe jaja lecz również błony podskorupkowe.

3. Wiejska kura z nieograniczonym wybiegiem może zjeść dosłownie wszystko, co napotka na swojej drodze, w tym olej napędowy czy sztuczny nawóz. Niektóre badania potwierdzają kumulację metali ciężkich w jajkach od wiejskich kur.

4. Minimalna ilość jaj, które kura może znieść rocznie to 200. W sprzyjających warunkach jest to nawet około 300 jaj. Kury przeznaczone na produkcję jajek są rekordzistkami i znoszą maksymalnie do 340 jajek na rok.

5. W miasteczku Banff w zachodniej Kanadzie organizowana jest przez Uniwersytet Alberta raz na kilka lat największa na świecie konferencja naukowa na temat prozdrowotnych właściwości jajek z udziałem naukowców z całego świata.

6. W Cesarstwie Rzymskim posiłki rozpoczynano jajkami a kończono jabłkami. Ab ovo usque ad mala – mawiał Horacy – od jajka do jabłka. Owoce miały zapewnić brakującą w jajkach witaminę C.

7. Do budowy mostu Karola w Pradze użyto jajek, a dokładnie białek, które były składnikiem zaprawy wzmacniającej konstrukcję mostu.

8. W młodości Arnold Schwarzenegger zjadał od 10 do 15 jajek dziennie w celu efektywnego wzrostu masy mięśniowej.

9. Howard Helmer to niekwestionowany "jajcarz" 😊 z Ameryki, do którego należą 3 rekordy Księgi Guinnesa. Pierwszy za przygotowanie 427 omletów w ciągu 30 minut. Drugi rekord to najszybsze przygotowanie pojedynczego omleta, które zajęło mu 42 sekundy. Trzeci rekord dotyczył podrzucania omletów na patelni. Howard wykonał 30 rzutów w 34 sekundy.

10. Żółtko jajka powstaje najdłużej – od 8 do 9 dni. Białko jajka tworzy się zaledwie w 3 – 4 godziny. Skorupka jest wytwarzana w ciągu 25 godzin. Kura ma tylko lewy jajnik, w którym potencjalnie może powstać nawet 4 tysiące jaj, ale w ciągu swojego czteroletniego życia kura osiąga jedną dziesiątą swoich możliwości – te ciekawostki zdradza prof. Trziszka.

11. Skorupka kurzego jajka jest dziurawa i ma od 7 do nawet 17 tysięcy porów, które umożliwiałyby rosnącemu embrionowi oddychanie.

12. Easter Eggs w popkulturze to nawiązanie do zabawy w poszukiwanie ukrytych wielkanocnych jajeczek. Easter Eggs powstały w grach komputerowych, teraz są modne w filmach, piosenkach, na portalach społecznościowych, a oznaczają ukryty przekaz medialny zaczerpnięty z innego dzieła, wykorzystany przez twórców w celu gry z widzami. Easter eggiem może być wszystko – element stroju batmana wykorzystany w zupełnie innej historii, plakat wiszący na ścianie, napotkana postać, przedmiot we wnętrzu.

13. W architekturze wykorzystuje się kształt jaja jako inspirację do projektowania budynków. Przykładem jest tu Teatr Narodowy w Pekinie, Cybernetyczne Jajo w Bombaju, Torre Agbar w Barcelonie, apartamenty we Wrocławiu OVO, które nawiązują do owalnej formy jajka („ovo” po łacinie znaczy „jajko”). To tylko niektóre z przykładów.

Jajka w naszej kuchni

Bogatsi o tę niezwykłą wiedzę zdawałoby się o zwykłych jajkach, przyjrzyjmy się jajom, jajeczkom i jajcom od tej smaczniejszej, kulinarnej strony, ponieważ bogactwo potraw z jajkami w roli głównej jest naprawdę oszałamiające. Z jajek możemy wyczarować pyszne i pożywne dania: jajecznice, omlety, fritaty, jajka na twardo lub na miękko, szakszuki, pasty jajeczne na kanapki, sałatki, jajka sadzone, po szkocku, po benedyktyńsku, jajka faszerowane na sto sposobów. O czymś jeszcze zapomniałam? Każdy z nas ma swój ulubiony sposób na przyrządzenie jajek, no może z wyjątkiem wegan 😉

Michel Roux był wybitnym francuskim mistrzem kuchni, którego jajka zafascynowały tak bardzo, że opracował książkę kucharską zawierającą przepisy z ich udziałem. Szanował jajko jako genialne w każdej formie, dlatego stanowiły one bardzo ważny element w jego kuchni. Mawiał, że jajka są produktem niedocenianym, często zastępowanym drogimi, luksusowymi składnikami. W książce kucharskiej "Jajka" Michel Roux przedstawia nam 130 przepisów z udziałem jaj, od tych klasycznych i nieskomplikowanych po zupełnie nowoczesne, w których mistrz osiągnął wyżyny kreatywności.

Niezwykły przepis na jajka francuskiego mistrza kuchni

Jajka na miękko z karmelem! Czyż to nie brzmi niekonwencjonalnie i intrygująco?

Przepis pochodzi ze wspomnianej już książki Michela Rouxa "Jajka".

Składniki:

Do przygotowania karmelowych jajek potrzebujesz czterech jaj, dwóch lasek wanilii, tosty lub croissanty.

Do sosu karmelowego użyjesz około 100 g cukru i łyżeczkę soku z cytryny.

Przygotowanie:

1. Surowe jajka wkładamy na 24 godziny do lodówki w szczelnie zamkniętym pojemniku wraz z przekrojonymi wzdłuż laskami wanilii. Chodzi o to, żeby jajka przesiąkły waniliowym aromatem. Czas przechowywania jajek z wanilią możemy nieco wydłużyć, żeby zwiększyć intensywność zapachu.

2. Cukier rozpuszczamy w rondelku na małym gazie cały czas mieszając. Kiedy zmieni kolor na jasny karmelowy zdejmujemy go z ognia i dodajemy 100 ml wrzącej wody wraz z cytrynowym sokiem. Następnie umieszczamy nad gazem i podgrzewamy 3 minuty ciągle mieszając. Kiedy karmel nabierze konsystencji gęstego syropu, dodajemy do niego wydrążone ziarenka świeżej wanilii.

3. Pieczywo kroimy na małe kawałki w kształcie słupków, z których przygotowujemy tosty lub podajemy francuskie rogaliki (które można wcześniej podgrzać w piekarniku).

4. Jajka gotujemy na miękko około 4 - 5 minut. Kiedy są gotowe, przekładamy je do kieliszków. Wyjadamy łyżeczką, a docierając do płynnego żółtka, polewamy je karmelem, maczając w nim wybrany rodzaj pieczywa. Rozkoszujemy się nowym, luksusowym smakiem i .... wznosimy się na kulinarne wyżyny rozkoszy lub stwierdzamy, że to nic nadzwyczajnego. Sama jestem bardzo ciekawa takiego połączenia.

Jeżeli jeszcze nie próbowaliście jajek w takim karmelowo - waniliowym wydaniu, polecam przetestować przepis.

* Jeśli ktoś nie chce robić karmelu z cukru, może zastąpić go karmelem w wersji keto.

Podsumowanie

Jajka na Wielkanoc to must have. Poznając bliżej ich wartości odżywcze, może podniesiemy średnią Polski w spożywaniu jajek i choć ciężko będzie dogonić Meksyk, to warto sięgać po jajka częściej i zjadać je chętniej. Wesołych Świąt, Smacznego jajka i Mokrego Dyngusa dla nas wszystkich 😊