Zacznijmy od wyjaśnienia czym jest mikroflora jelit. Jest to zespół mikroorganizmów, które bytują w naszym przewodzie pokarmowym, głównie bakterie. Bakterie jelitowe pełnią szereg korzystnych funkcji dla naszego organizmu. Możemy wymienić fermentację błonnika pokarmowego, przyswajanie składników odżywczych, produkcję witamin K i z grupy B, rolę w układzie odpornościowym czy tworzenie bariery ochronnej przed niekorzystnymi substancjami.

Jeśli mamy do czynienia z nadmierną ilością bakterii w jelicie cienkim to mówimy o występowaniu zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO- small intestine bacterial overgrowth). Uznaje się, że jest to liczba bakterii przekraczająca 105 w 1 γ lub 1 ml treści jelitowej. Taki stan najczęściej prowadzi do pojawienia się dolegliwości żołądkowo-jelitowych oraz ich powikłań.

Przyczyny SIBO

Do czynników, które powodują nadmierny rozrost mikroflory bakteryjnej możemy zaliczyć:

  • zahamowanie wydzielania kwasu solnego w żołądku, często w wyniku długotrwałej terapii inhibitorami pompy protonowej,
  • zaburzenie wydzielania enzymów trzustkowych,
  • anatomiczne nieprawidłowości przewodu pokarmowego, takie jak uchyłki, guzy i zwężenia jelit,
  • zaburzenia immunologiczne, niedobór immunoglobuliny A.

SIBO obserwuje się często u osób z zespołem jelita drażliwego (IBS), w chorobie Leśniowskiego-Crohna, celiakii, niealkoholowym stłuszczeniu wątroby, marskości wątroby, neuropatii cukrzycowej oraz mukowiscydozie.

Jakie są objawy zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego

Objawy obejmują:

  • biegunkę tłuszczową lub osmotyczną,
  • nadmierne wzdęcia i gazy jelitowe,
  • niedokrwistość z niedoboru żelaza lub witaminy B12,
  • niezamierzoną utratę masy ciała,
  • objawy niedoborów składników mineralnych i witamin,
  • obrzęki.

U części osób SIBO może nie wykazywać żadnych objawów chorobowych.

Diagnostyka zespołu SIBO

Najczęściej w celu rozpoznania tego zespołu wykonywany jest test oddechowy z wykorzystaniem glukozy. Po wypiciu roztworu glukozy w wydychanym przez pacjenta powietrzu mierzony jest poziom wydalania wodoru, który jest produkowany przez bakterie obecne w jelicie.

Również wykonany jest posiew treści jelita cienkiego, który jest w stanie w pełni rozpoznać zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego.

Leczenie i zalecenia żywieniowe

Antybiotykoterapia

Przede wszystkim należy ustalić przyczynę pojawienia się rozrostu bakteryjnego. W większości przypadków wprowadzona zostaje antybiotykoterapia, która działa na bakterie tlenowe i beztlenowe. W przypadku pojawienia się nawrotu SIBO wprowadzona zostaje powtórna antybiotykoterapia.

Probiotyki

W czasie prowadzonej antybiotykoterapii często wprowadzana jest także probiotykoterapia, przy użyciu odpowiednich szczepów bakterii. Ma ona na celu regenerację korzystnej mikroflory jelit.  Najczęściej przyjmuje się preparaty z rodziny Bifidobacterium.

Dieta w zespole SIBO

W zespole rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego kluczowym jest, by zadbać o odpowiednią podaż energii. Ma to na celu uniknięcie niezamierzonej utraty masy ciała oraz doprowadzenie do niedożywienia. Także ważnym jest, aby zwrócić uwagę na odpowiednią podaż witamin i składników mineralnych w diecie, szczególnie witaminy A, D, E, B12 oraz żelaza.

W przypadku witaminy D najczęściej wprowadzana jest jej suplementacja. W diecie powinny zostać ujęte oleje roślinne, w szczególności olej lniany, olej rydzowy, oliwa z oliwek, olej rzepakowy, także orzechy, nasiona i tłuste ryby morskie. Witaminę B12 znajdziemy w mięsie, jajach oraz produktach mlecznych. Do bogatych źródeł żelaza możemy zaliczyć mięso (szczególnie wątróbka, mięso wołowe i wieprzowe), rośliny strączkowe, jaja.

Pomocne przy dolegliwościach związanych z SIBO może być zastosowanie diety LOW FODMAP. Jest to dieta, w której ograniczone zostają węglowodany łatwo fermentujące w jelicie, gdyż wzmożona fermentacja bakteryjna może powodować dolegliwości takie jak wzdęcia, nadmierne gazy, biegunki.

W diecie LOW FODMAP eliminuje się m.in. produkty takie jak: cebula, czosnek, rośliny strączkowe, warzywa kapustne, produkty mleczne, jabłka, gruszki, arbuz, śliwki, nektarynki, żyto, pszenicę, ksylitol, fruktozę. W kolejnym etapie produkty te są wprowadzane ponownie w umiarkowanych ilościach. Więcej o diecie LOW FODMAP znajdziecie w artykule Niny: https://vitalia.pl/dieta-low-fodmap.

Warto zaznaczyć, że dieta powinna być indywidualnie dobrana, ponieważ w przypadku osób z SIBO często lista produktów źle tolerowanych jest kwestią bardzo indywidualną.

Bibliografia:

https://www.termedia.pl/gastroenterologia/Zespol-przerostu-flory-bakteryjnej-jelita-cienkiego-a-zespol-jelita-nadwrazliwego,10972.html

https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitocienkie/80685,zespol-rozrostu-bakteryjnego

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1440-1746.2009.06149.x